Sakarya Nehri

Eskişehir’in çifteler ilçesi yakınlarından doğan Sakarya Irmağının kolları ile birlikte toplam uzunluğu 824 km.dir. Ancak başlangıcında yer alan bazı kaynaklarının kuruduğu göz önüne alınırsa ırmağın uzunluğu 720 km kabul edilir. İlimiz sınırları içerisindeki uzunluğu 159,5 km’dir.
Nehir Osmaneli’ni geçince İnegöl ve Yenişehir ovalarını sulayan Göksu kolunu alır. Osmaneli’ne varmadan aşağıdan Göynük çayını da alarak Pamukova’ya ulaşır. Geyve ile Doğançay arasında dik yamaçlı ve dar Geyve Boğazından akarak Adapazarı ovasına (Akova) ulaşır. Burada vadi tabanı 35 metrenin altına iner ve tam bir ova akarsuyu halini alır.

Adapazarı şehir merkezinin 4 km. doğusundan geçen Sakarya ırmağı, ovanın kuzey kemsinde sağdan Mudurnu çayını, daha ilerde, tepelik bir alanda soldan Sapanca Gölü’nün fazla suyunu boşaltan Çark suyunu alır. Ve Karasu ilçe merkezi Yenimahalle semtinde Karadeniz’e dökülür.

Sakarya'nın deltası, Kızılırmak ve Yeşilırmak deltası gibi denize doğru belirli bir çıkıntı meydana getirmez.

Tarih devirlerinde Sakarya’nın Adapazarı ovasında birkaç defa yatak değiştirdiği sanılmaktadır.
Sakarya nehri üzerinde Sarıyar ve Gökçekaya barajları bulunmaktadır.

Çark Suyu

Sapanca gölünün ayağı olan Çark suyu, Sakarya ırmağına boşalır. Uzunluğu 45 km. olan akarsu Sapanca gölü’nün doğusundan ve batıdan Elmalı Deresi, Kocadere ve Söğüt Deresi’ni alarak kuzeydoğuya yönelir . Seyifler Köyü yakınında Sakarya Nehri’ne katılır. Adapazarı’nın içme ve kullanma suyu, uzun yıllar çark suyundan sağlanmıştır.

Dinsiz Çayı

Uzunluğu 34 km.dir. Mudurnu çayının bir kolu olan Dinsiz çayı, Hendek sınırı yakınında Şark Beynevit Köyü civarından doğar, daha sonra doğudan Fabrika Dere ve Balıklı Dere’yi güneyden bıçkı ve gürcü derelerini alır. Akyazı, Hendek ve merkez ilçe sınırlarının birleştiği yerde Mudurnu Çayı’na katılır.

Mudurnu Çayı

Uzunluğu 65 km.dir Dokurcun yakınlarında İl topraklarına girer. Hendek İlçesinin kuzeybatısında Sakarya’ya karışır. Akyazı ilçesi’nin Taşburun köyü civarından taşkınlar yapan ve bataklıklar oluşturan çay, yapılan ıslah çalışmalarıyla zararsız hale getirilmiştir.

Darıçayır Deresi

Uzunluğu 33 km.dir. Karasunun güneyinde Kocatöngel Deresi adı ile kuzeye doğru akan bu dere, doğudan ve batıdan küçük yan dereciklerle birleştikten sonra Tuzla yakınında Sakarya Nehri’ne katılır.

Maden Deresi

Uzunluğu 30 km. olan Maden Deresi, Hendek yakınında Çataltepe’den doğar. Önce Kabalak Deresi adıyla kuzeye akar. Yayla deresi ile birleştikten sonra Karasu adını alır ve Karasu İlçesi’nin doğusundan Karadeniz’e dökülür.

Melen Deresi

Uzunluğu 30 km.dir. Kocaali ilçesinin doğusunda Akçakoca sınırında bulunan Melenağzı mevkiinde Karadeniz’e dökülür.

Karaçay Deresi

Geyve İlçesi’nin doğusunda Mancarlı yöresinden doğar. Uzunluğu 29 km.dir. Önce Sedcedere, sonra Karaçay adlarını alarak güneybatıya akar. Güneydoğudan gelen Karakaya Deresi ile birleştikten sonra Karasular mevkiinde Sakarya Irmağı’na katılır.

Akçay Deresi

Geyve’nin kuzeybatısındaki Eskiyayla yöresinden doğan Akçay deresi, çok sayıda küçük dere ile birleştikten sonra Adliye Köyü kenarından Sakarya Irmağı’na katılır.

Yırtmaç Deresi

Kandıra İlçesi’nin Kuştünek mevkiinden doğar. Kaynarca-Karasu sınırındaki Acarlar gölü’ne dökülür. Önemli kolları Büyükdere ve Kemenderesi’dir.

Değirmendere

Değirmendere, Kandıra’nın doğusundaki Alabaşlar Köyü yakınından doğar. Kandıra Kaynarca sınırını çizerek akar. Kaynarca’nın kuzeyinde Karaboğaz yöresinde denize dökülür.

Sapanca Yöresi Akarsuları

Sapanca Gölü’ne de bazı irili ufaklı dereler dökülmektedir. Bunların en önemlisi, “İstanbul Deresi” olup yıl boyunca faaliyet halindedir. Diğer akarsular Karaçay, Yanıkdere, Keçideresi ve Balıkhane Deresi’dir. İstanbuldere dışındaki dereler yazın kururlar. Genellikle Samanlı Dağları’nın karları ve mevsim yağmurları ile beslenen bu dereler, gölün su seviyesinde rol oynadıkları gibi sürükledikleri alüvyonları biriktirip bugünkü Sapanca’nın da bulunduğu ovalık araziyi oluşturmuşlardır.